Szukaj na tym blogu

środa, 5 czerwca 2013

Kresy - co to właściwie jest?

 
Ten wpis jest dla wszystkich, którzy nie znają historii i geografii Polski, a zaczęli interesować się dziejami swojej rodziny pochodzącej z terenów wschodnich dawnej Rzeczpospolitej - inaczej mówiąc szukają przodków z Kresów.
 
 
Obszar każdego państwa obejmuje nie tylko ziemie etniczne lecz różnież tereny zdobyczne, włączone w jego granice. Jest to długotrwały proces, w czasie którego państwo rozwija się poprzez przyłączanie kolejnych ziem. Czasem prowadzi to do likwidacji całego państwa np. państwo Wielkomorawskie lub do jego znaczego okrojenia np. Węgry, Austro-Węgry, Niemcy, Rosja, kraje kolonialne, Polska. Przyczyną rozpadu z reguły są ruchy narodowościowe, słabość, niewydolność organizacyjno-wojskowa, przegrane wojny.
 
Polska (Rzeczpospolita Polska) powstała jako państewko zjednoczonych plemion, które dość szybko zaczęło rozrastać się w duży, ważny kraj. Mimo problemów z rozbiciem dzielnicowym, które przeżywało w różnych okresach wiele państw, od XIVw. możemy obserwować wielki rozwój terytorialny na wschodzie. Poprzez unie i wojny terytorium kraju poszerzyło się do olbrzymich rozmiarów obejmując swym zasięgiem Litwę, Łotwę, Białoruś, sporą część terenów Ukrainy i Rosji. Niestety rozwój terytorialny nie przełożył się na rozwój sprawnego aparatu państwowego oraz stałej, nowoczesnej armii. W XVII w rozpoczęły się olbrzymie kłopoty z utrzymaniem zdobytych terytoriów. Trwały liczne wojny dziesiątkujące ludność i plony. Traciliśmy kolejne przyłączone wcześniej ziemie. Pod koniec XVIII w.(1772-1793)  nastapiła kompletna katastrofa ponieważ pańswo polskie przestało istnieć. Prusy, Rosja i Austria w trzech tzw. zaborach podzieliły między siebie ziemie dawnej Rzeczpospolitej. Niepodległość Polska odzyskała dopiero w 1918 r. a o kształt wszystkich granic trzeba było walczyć. Ostatecznie granice na wschodzie obejmowały znacznie mniejsze terytorium niż przed I rozbiorem w 1772 roku. Niestety wolność nie trawała zbyt długo a po II wojnie światowej Polska znalazła się w strefie wpływów rosyjskich. Pod względem terytorialnym w 1945 roku cofneliśmy się o 1000 lat istnienia państwa polskiego. Na wschodzie straciliśmy prawie wszysto co zdobyliśmy drogą porozumień lub wojen. O takich granicach zadecydował Stalin, a Churchill i Roosevelt się na to zgodzili. W zamian za utracone na wschodzie ziemie otrzymaliśmy część ziem utraconych 700 lat wcześniej (Śląsk, Pomorze) oraz Warmię i Mazury, które nigdy do Polski nie należały (przez pewien czas były lennem Polski).
 
Czym więc są Kresy? Kresy to terytoria dalekie od centralnej cześci kraju, leżące na wschodzie poza ziemiami "etnicznie" polskimi.  Nikt obecnie nie użyje pojecia "kresy" w odniesieniu do terenów leżących na wschodzie, ale w graniach obecnego państwa Polskiego, nawet jeśli są spory co do pierwotnych mieszkańców tych ziem*. Kresy to ziemie odebrane, odłączone od państwa Polskiego na skutek decyzji obcych mocarstw, na którą nie mieliśmy wpływu. Dla większości współczesnych Polaków to tereny na wschodzie utracone po II wojnie światowej: część Litwy, Białoruś, Wołyń oraz województwa lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie. Dla Polaków żyjących w 1918 r. Kresami były również terytoria stracone po II  i III rozbiorze lub nawet wcześniej na rzecz Rosji o których obecnie się nie pamięta.
 
Na terenach Kresów nadal mieszkają potomkowie Polaków, którzy nie opuścili swojej rodzinnej ziemi po II wojnie światowej. Często są to bardzo duże skupiska ludności polskiej. Wielu wspólczesnych mieszkańców niepodległej Litwy, Białorusi czy Ukrainy posiada polskich przodków i polskie nazwiska. Nawet jeśli obecnie nie czują się Polakami, to jednak płynie w nich polska krew.
 
Kresy to "Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie święty i czysty jak pierwsze kochanie"**. Jednak dla byłych mieszkańców województwa wołyńskiego, tarnopolskiego, stanisławowskiego i lwowskiego Kresy to także kraina bestialskich mordów UPA na bezbronnej ludności cywilnej zakończonych przymusowym przesiedleniem na tzw. ziemie odzyskane (zabrane przez aliantów Niemcom i przyłączone do Polski: Śląsk, większa część Pomorza ze Szcecinem i Gdańskiem oraz Warmia i Mazury).
 
Każdy ma swoje własne Kresy. Mnie kojarzą się zawsze ze Lwowem i rejonem Trembowla-Kopyczyńce-Czortków-Husiatyn - bo stamtąd pochodzili moi przodkowie. Dla mnie Kresy to ten specyficzny, melodyczny sposób mówienia i pamięć o tym, że tęsknota za dawno utraconym domem nie ustaje nigdy.
 
 
* np. do części województwa lubelskiego i podkarpackiego pretencje zgłaszają Ukraińcy - Polacy nie uznają tych roszczeń;
** A.Mickiewicz "Pan Tadeusz"

niedziela, 2 czerwca 2013

Nazwiska odmiejscowe.

Nazwiska odmiejscowe - powstałe od miejscowości z której wywodził się dany ród, mogą być pomocne w poszukiwaniu przodków.
Niestety z reguły posiadanie informacji o miejscowości od której wywodzi się nazwisko nie poszerzy naszej wiedzy o naszych bezpośrednich przodkach. Z powodu braku ksiąg, dla wiekszości z nas, będzie niemożliwe udowodnienie, że nasz przodek wywodzi się właśnie z tej miejscowości. Ksiąg z XVIII wieku jest bardzo mało, a o wcześniejszych nie ma nawet co wspominać. Z regionu który badam najwcześniejsze ksiegi to rok 1700. Wędrówki naszych przodków z miejscowości od której pochodzi nazwisko do znanego nam miejsca zamieszkania mogły trwać wiele lat a nawet pokoleń. Nie mniej jednak warto posiadać jak najwięcej wiadomości poszerzających "suche" dane z metryk.

W badanym przeze mnie rejonie Trembowla-Kopyczyńce-Czortków-Husiatyn pojawiające się nazwiska odmiejscowe szlachty nie pochodzą od miejscowości z tego obszaru. Pojawiające się "miejscowe" nazwiska dotyczą rolników, rzemieślników lub mieszczan (agricola, laboriosus, honestus, civis). Są to np. Trembowelski, Podolski

Trzeba zaznaczyć, że niektóre nazwiska typowo szlacheckie (odmiejscowe i inne) nie zawsze określane są jako nobilis. To samo nazwisko np. Biliński w zależności od rodziny pojawia się jako nobilis lub agricola. Może to w niektórych przypadkach świadczyć o deklasacji niektórych części rodu lub/i braku wspólnego pochodzenia niektórych rodzin o tym samym nazwisku.

Lista nazwisk wystepujących w rejonie Trembowla-Kopyczyńce-Czortków-Husiatyn z podaniem  miejscowości od której pochodzi:
np.
Domaradzki - z Domaradzic
Komarnicki - z Komarnik
Biliński - z Biliny
Kulczycki - z Kulczyc
Horodyski - z Horodyszczy (Horodyszcze)

Uzupełnienie wyszukiwarki nazwisk

Do wyszukiwarki nazwisk dodano dzisiaj

- śluby z parafii Trembowla lata 1824-1825,
- urodzenia z parafii Trembowla rok 1824-1825 - miejscowość Iwanówka Trembowelska i Zaścinocze.
- zgony z parafii Trembowla rok 1823-1825 - miejscowość Iwanówka Trembowelska i Zaścinocze.

wyszukiwarka nazwisk z parafii Kopyczyńce, Sidorów, Trembowla.



źródło:
akta METRYKALNE parafii Kopyczyńce, Trembowla i Sidorów - badania własne 2006-2013 mojekresyy.blogspot.com

sobota, 1 czerwca 2013

Nazwiska szlachty legitymowanej w Trembowelskim Sądzie Grodzkim litery D, E, F

W Trembowelskim Sądzie Grodzkim wylegitymowały się wymienione niżej osoby.

Jednym kolorem zaznaczono członków tej samej rodziny wg "Pocztu".

LP Nazwisko imiona Przydomek, herb, miejscowość, funkcja Który Monarcha zatwierdził dawne polskie lub nadał nowe szlachectwo, który Urząd uznał lub zatwierdził kiedy indygenat nadano
D          
94 Dąbrowski Jan z Dąbrowy Trembowelski Sąd Grodzki 1782
95 Dąbrowski Józef herbu Drogosław Trembowelski Sąd Grodzki 1782
96 Dąbrowski Józef   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
97 Dąbrowski Józef Członek Stanów Przyjęty do grona Stanów 1784
98 Dąbrowski Jacek, Franciszek i Marcin   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
99 Denowski Franciszek Łukasz, Andrzej i Piotr Kalita Trembowelski Sąd Grodzki 1782
100 Dewicz Franciszek b. starosta radnicki Trembowelski Sąd Grodzki 1782
101 Dewicz Tadeusz   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
102 Dębicki Maciej, Kazimierz, Mateusz i Wojciech   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
103 Dębicki Wojciech - syn i Józef - wnuk Kazimierza   Wyd.St. Uzn.ud.poch. 1839
104 Dłużniewski Paweł   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
105 Dobczyński Józef   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
106 Dobródzki Michał Zuzak Trembowelski Sąd Grodzki 1782
107 Dobródzki Jan, Wojciech, Andrzej  Antoni herbu Sas Trembowelski Sąd Grodzki 1782
108 Dobrowolski Łukasz   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
109 Dobrowolski Kazimierz, Antoni, Felix i Szymon   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
110 Dobrzański Józef i Tomasz herbu Sas Trembowelski Sąd Grodzki 1782
111 Dobrzański Józef - wnuk Józefa herbu Sas Wydział Stanów 1835
112 Dobrzyński Piotr   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
113 Dobrzyński Franciszek - syn Piotra Członek Stanów Przyjęty do grona Stanów 1817
114 Doliński Michał, Jakub i Jan   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
115 Doliński Kajetan, Tomasz, Michał i Jakub - synowie Jakuba   Wydział Stanów 1832
116 Domaradzki Bazyki i Jan herbu Ostoja Trembowelski Sąd Grodzki 1782
117 Durski Jan Trzasko Herb Trzaska Trembowelski Sąd Grodzki 1782
118 Durski Maciej i Felix synowie Jana Trzasko Herb Trzaska Wydział Stanów 1830
E         1782
119 Effinowicz  Andrzej i Filip Nerusz   Trembowelski Sąd Grodzki 1782
F       Trembowelski Sąd Grodzki 1782
120 Fedorowicz  Łukasz, Paweł, Maciej i Błażej    Trembowelski Sąd Grodzki 1782
121 Fedorowicz  Bazyli - syn i Antoni Wiktor - wnuk Błażeja   Wydział Stanów 1831
122 Fenc  Tadeusz Adwokat trembowelski Trembowelski Sąd Grodzki 1780
123 Fincymberger Jan Adwokat trembowelski Trembowelski Sąd Grodzki 1782


CDN
źródło: "Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej"