Przyczyny zgonów w księgach metrykalnych

W zaborze austriackim w księgach prowadzonych od 1784 roku znajdują się zapisy dotyczące przyczyn zgonu. Ogólnie można powiedzieć, że w zależności od wiedzy i chęci wpisania dokładnej przyczyny do ksiąg, w zapisach dotyczących zgonu przeważa określenie śmierć "zwykła, zwyczajna" (ordinaria). Określenie to  często oznaczało po prostu śmierć z powodów powszechnie uznanych za zwykłe. Niestety pod tym nic nie mówiącym określeniem mogła kryć się właściwie każda przyczyna nienadzwyczajna. Wpis odnosił się do osób w każdym wieku, ale po analizie ksiąg możemy zobaczyć, że dotyczył często ludzi starszych, nowonarodzonych dzieci, czasem kobiet w połogu.  

 

Przykłady:

 

Parafia Kopyczyńce:

rok 1816 - na ogólną ilość 174 zgonów w parafii, "tylko" w 91 przypadkach podano jako przyczynę śmierci "ordinaria"; ale była epidemia ospy wietrznej;

rok 1817 - na ogólną ilość 124 zgonów w parafii, w 117 przypadkach podano jako przyczynę śmierci "ordinaria";  

rok 1818 - na ogólną ilość 136 zgonów w parafii, w 129 przypadkach podano jako przyczynę śmierci "ordinaria";
 

Parafia Trembowla

rok 1816 (dane z mniej niż połowy terenu parafii) - na ogólną ilość 75 zgonów w parafii, w 65 przypadkach podano jako przyczynę śmierci "ordinaria"; pozostałe 10 osób to ofiary epidemii ospy wietrznej;

 

Parafia Sidorów (dużo mniejsza niż parafie w Kopyczyńcach i Trembowli)

rok 1817 - na ogólną ilość 24 zgonów w parafii, w 23 przypadkach podano jako przyczynę śmierci "ordinaria";

Następną przyczyną dużej ilości zgonów były różnego rodzaju choroby zakaźne mające charakter epidemii. Były to:
- ospa wietrzna,
- cholera,
- tyfus.

Np. w roku 1816 na terenie parafii Kopyczyńce i Trembowla była epidemia ospy wietrznej*. Umierały na nią tylko dzieci, z czego większośc do lat 6. Najstarszą osobą która zmarła z tego powodu była 15-letnia dziewczyna.


Inne rodzaje przyczyn zgonów podawane w księgach najczęściej to:
- śmierć okołoporodowa: kobiety i dzieci; W przypadku kobiet rozróżniano zgony w czasie porodu i w czasie połogu. Czasem taką śmierć opisywano w księdze jako "zwykła", ale po zapisie w aktach urodzenia, ewentualnie zgonu dziecka wiadomo, jaka mogła być przyczyna śmierci matki;
- śmierć ze słabości - zwykle dotyczy dzieci do 2 lat; bardzo często dzieci słabowite umierały w ciągu kilku dni-tygodni-miesięcy po narodzinach;
- gruźlica,
- puchlina wodna,
- kaszel.






* Zapewne w okolicznych parafiach też była, ale obecnie nie mam dostępu do  ksiąg by to sprawdzić.