Nazwiska - wersja polska i ruska*

* Używam terminu "ruski" (rusiński, Rusin) w znaczeniu ukraiński, Ukrainiec. Określenie używane współcześnie (Ukraina/Ukrainiec) jest świeżej daty i do wojny powszechnie, na badanych przeze mnie terenach okolic Trembowli i Husiatyna, mówiło się ruski, Rusin.

W badanej przeze mnie księdze greko-katolickiej z Iwanówki parafia Trembowla, wyłania się kwestia polskiej i rusińskiej wersji nazwisk mieszkańców. Oprócz typowo polskich nazwisk jak np. Czajkowski, Dubilewski, Kowalski, Ratyński, Olszewski, Topolnicki, Urbański czy typowo rusińskich np. Ałyłuja, Bojko, Czorny, Gładyj, istniała kategoria nazwisk raz zapisywanych w wersji polskiej, kiedy indziej rusińskiej. Do takich nazwisk należy np.:

Furman - Firman,

Równy - Riwny,

Wilk - Wowk,

Kostecki - Kostiuk,

Owczarz - Owczar.

Posługiwanie się w księgach nazwiskami w różnej wersji językowej,  nie może być interpretowane z narodowością danej osoby. Wśród ofiar i katów rzezi z lat II wojny światowej są często te same nazwiska ewidentnie polskie lub ewidentnie rusińskie np. Kuczycki - Kulczyckij, Choptij-Choptij.
 

Niektóre nazwiska pisane są zamiennie w odniesieniu do tych samych osób np. Owczarz - Owczar. Inne nigdy nie są używane zamiennie.  Pozostaje również kwestia jak osoby, zapisywane w księdze greko-katolickiej w rusińskiej wersji nazwiska, występowały w księgach katolickich? Czy nazwiska tych samych osób były zapisywane w wersji polskiej czy rusińskiej? Zbadanie tej kwestii będzie jednym z zadań na przyszłość. Interesuje mnie to z powodu próby ustalenia, na podstawie ksiąg metrykalnych, kwestii narodowo-religijnej tożsamości mieszkańców.

 

Jak już pisałam w przypisach do książki "Ludobójstwo w woj. tarnopolskim..." nie jest to prosty podział na: katolik - Polak, greko-katolik- Rusin. Do takiego stanu dążyła strona ukraińska po I wojnie światowej i wiadomo jak to się zakończyło (ludobójstwem Polaków przez OUN-UPA). Wcześniej była na terenach kresów duża swoboda pod tym względem. Istniała całkiem spora grupa Polaków - greko-katolików, posługująca się językiem ruskim. Dzisiaj jest to kwestia bardzo mało znana.

źródło: badania własne mojekresyy.blogspot.com na podstawie: akta metrykalne gr-kat, urodzenia z lat 1872-79 Iwanówka Trembowelska